POWIAT MONIECKI WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU

Powiat moniecki we wczesnym średniowieczu

Historia badań archeologicznych regionu Podlasia jest bogata. Jednak powiat moniecki w przeciwieństwie do ziem w innych częściach regionu w dalszym ciągu pozostaje terenem nie zbadanym. Do nielicznych należą ślady cmentarzysk odkryte przed wielu laty w Zabielu i Zastoczu. W pobliskiej Kalinówce odnaleziono w czasach zaborów siekierki z brązu, pochodzące z wczesnej epoki żelaza, czyli około VI-VII wieku przed naszą erą.

Obydwa znaleziska są dosyć odległe w czasie, a jeżeli chodzi o znalezisko w Kalinówce dokonano go nie w skutek badań archeologicznych a przypadkowego odkrycia. Do dzisiaj pomimo prób nie odnaleziono śladów średniowiecznych grodzisk w Goniądzu i Dolistowie.

Wydawałoby się że na tym terenie w epoce średniowiecza nie działo się zbyt wiele. Wiemy że ziemie położone na pograniczu Litwy, Rusi, Mazowsza, Prusów i Jaćwingów były często plądrowane i w pewnym okresie wyludniły się całkowicie. Badania ostatnich lat jednak pokazały że około tysiąc lat temu w pobliżu Moniek istniały co najmniej dwie osady pamiętające czasy wczesnego średniowiecza.

Przed kilkoma laty archeolodzy rozpoczęli badania wzgórza, które znajduje się w pobliżu wsi Krzeczkowo. Podstawę do badań dały zdjęcia fotografika Wiktora Wołkowa wykonane z samolotu bynajmniej nie celach naukowych, tylko artystycznych. Grupą archeologów kierowała Małgorzata Karczewska. Oprócz śladów dworu plebana goniądzkiego z XVIw. odnaleziono ostrogę żelazną której wiek badacze określili na co najmniej X.

Istnienie średniowiecznego grodu w Krzeczkowie potwierdziły badania archeologów z Uniwersytetu Łódzkiego wykonane latem 2003 roku. Wiadomo że gród był otoczony fosami szerokości 5 m i głębokości 2,5 m. Gród prawdopodobnie został zniszczony a na jego miejscu w XV w powstały zabudowania plebanii goniądzkiej. Naukowcy obiecali że wrócą do Krzeczkowa aby do końca wyjaśnić tajemnice wzgórza leżącego kilka kilometrów od Moniek.

Po drugiej stronie siedziby powiatu w pobliskim Niewiarowie możemy odnaleźć niemal już zapomniane ślady grodziska. Wały z ziemi wznoszą się ponad teren od 3 do 8 metrów i mają kształt pierścienia. Średnica grodu wynosi około 25m. Badania w Niewiarowie prowadzono kilkakrotnie. Przeprowadzone w 1968roku pozwoliły datować je na XII-XIV wiek. Jeszcze starsza są ślady osady położonej obok. Nieopodal znajdowało się cmentarzysko które pani profesor Maria Miśkiewicz określiła jako wczesnośredniowieczne. Ostatni raz badano niewiarowskie wzgórze w 1984r. kiedy w wale znaleziono półziemiankę pochodzącą z okresu wcześniejszego niż usypany gródek. Te wszystkie badania dowiodły że Niemiarowo przed wiekami było na tych terenach ważnym miejscem na drodze prowadzącej z Wizny do Goniądza a dalej do Grodna.

Ślady osadnictwa średniowiecznego na ziemiach obecnego powiatu monieckiego nie są zbyt liczne. Miejmy jednak nadzieję że pomimo trudności z jakimi spotyka się dzisiejsza nauka będą kontynuowane.

Wojciech Smółko

Fotograficzne relacje z największych monieckich imprez

• 
  Otwarcie LO 1964
• 
  Z tradycją w Nowoczesność
• 
  Turniej tańca towarzyskiego
• 
  Pierwszomajowe pochody
• 
  Wiosenne Biegi Uliczne
• 
  Dni Moniek 2022
• 
  Miejska Droga Krzyżowa
• 
  Turniej Wsi Gminy Mońki
• 
  Orszak Trzech Króli

• Mońki w obiektywie

  
  • Widok z wieży kościoła M.B. Częstochowskiej
  • Z wieży kościoła Św. Brata Alberta
  
  • Bloki SMLW z lotu ptaka
  • Mońki w 1944 roku - film

• Nasza przeszłość

  • Archiwalne artykuły o mieście
  • Historia Moniek - opr. T. Skutnik
  
  • Archiwalne zdjęcia Moniek
  • Archiwalne zdjęcia powiatu
  • Pochody 1-majowe

• O naszym mieście

  • Gmina Mońki - film promocyjny
  • Herb Powiatu Monieckiego
  • Herb Moniek
  • Lokalne historie powiatu

• Polecamy strony

  • Prowincjal Underground
  • Terapia skrzywień kręgosłupa
  • Uniknij metody "na wnuczka"
  • Przewodnik po 4 miejscowościach